Priredila Srbijanka Stanković

Da li znate šta povezuje simpatičnu „Pipi Dugu Čarapu“, zanesenog „Don Kihota“ i mudrog „Malog Princa“? Ukoliko ste mislili da Biblija i „Alisa u zemlji čuda“ nemaju nikakvih sličnosti, sasvim smo sigurni da će vas ovaj tekst razuveriti.

Naime, sva ova remek-dela svetske književnosti imaju jednu zajedničku crtu – spadaju u najprevođenije knjige na svetu. Neki od književnih bisera dospeli su na listu pošto su prevedeni na više od stotinu jezika.

Prepoznavši knjige kao izvor blistavih ideja, životnih mudrosti i istina, prevodioci širom sveta posvećeno prevode i tumače najzanimljivija književna dela. Na taj način su mnoge vredne knjige postale  dostupne za čitanje ljudima koji ne govore jezik na kom su prvobitno napisane. Kada je u pitanju prevođenje romana i umetničke proze, svaka prevodilačka agencija se suočava sa velikim brojem izazova. Prevodioci moraju posedovati odlično znanje oba jezika i pritom prevedu književno delo tako da ne izgubi na svom kvalitetu i identitetu.

Ipak, zahvaljujući umetnosti prevođenja, mnoga dela opšte književnosti  dospela su na liste najčitanijih na svetu. Predstavljamo vam 10 knjiga koje su sasvim zasluženo dobile ovaj epitet.

#1 Biblija – najprevođeniji tekst na svetu

Kao jedan od najstarijih religijskih tekstova na svetu, Biblija nosi status najprevođenije knjige svih vremena. Smatra se da je do sada prevedena na 3.435 jezika. Originalan tekst sadrži oko 611.000 reči napisanih na hebrejskom, aramejskom i grčkom jeziku.

Prema podacima Sjedinjenih biblijskih društava (United Bible Societies – UBS), potpuna Biblija je prevedena do sada na 707 jezika. Ovo praktično znači da više od 5,7 milijardi ljudi (oko 80% svetske populacije) može čitati Bibliju na svom maternjem jeziku. Međutim, kako na svetu postoji više od 7.000 jezika, prevod biblijske knjige još ne postoji na skoro 4.000 njih. Sudeći po zalaganjima UBS, u narednim godinama taj će se broj smanjiti, jer se planira prevod Biblije na još 1.200 svetskih jezika.

#2 Pinokijeve avanture – na skoro 300 svetskih jezika

Prvobitno napisana na italijanskom jeziku, knjiga Karla Kolodija „Pinokijeve avanture“ do današnjih dana je prevedena na skoro 300 jezika. Otkad je objavljena daleke 1883. godine, interesantna i nadasve poučna priča o lutku Pinokiju i njegovom ocu Đepetu privlači veliku pažnju čitalaca. Ne samo da u romanu uživaju deca i odrasli, već je i poslužio kao izvrsno nadahnuće Voltu Dizniju za čuveni dugometražni crtani film iz 1940. godine.

Pored ove adaptacije, roman je doživeo još mnogo ekranizacija, među kojima je najzapaženiji bio film iz 2019. godine u režiji Roberta Beninjija.

#3 Alisa u zemlji čuda – magična dečja priča na 174 jezika

Roman Luisa Kerola „Alisa u zemlji čuda“ objavljen je još 1865. godine na engleskom jeziku i od tada osvaja čitaoce svih uzrasta. Knjigoljupci je često navode na svojim listama najboljih knjiga koje su ikad pročitali. Procenjuje se da je prevedena na 174 jezika, a poput Kolodijevog Pinokija i Alisa je bila inspiracija mnogim filmskim stvaraocima.

U nesvakidašnjoj i u pravom smislu te reči čudesnoj avanturi, devojčica Alisa sreće Belog zeca, Ludog Šeširdžiju, Kraljicu srce i još mnogo drugih fantastičnih stvorenja. Iako deluje kao priča za decu – devojčica se izgubi i padne u mračni svet – knjiga je zapravo ispunjena složenim matematičkim problemima i magičnim igrama reči.

#4 Bajke Hansa Kristijana Andersena kao nepresušna inspiracija dece i odraslih

Deca širom sveta uživaju u poučnim i predivnim bajkama „Mala sirena“, „Ružno pače“, „Princeza na zrnu graška“ i „Carevo novo odelo“. Proistekle iz magičnog pera Hansa Kristijana Andersena na danskom jeziku 1837. godine, ove su bajke prevedene na preko 160 jezika. Više od jednog veka, biseri književnosti za decu okupiraju decu i odrasle i inspiracija su ne samo za igrani i animirani film, već i za pozorišne i baletske predstave.

#5 Mali princ – jedna od najprodavanijih knjiga na svetu

Kao jedna od najpopularnijih priča za decu, roman-novela „Mali princ“ preveden je na više od 300 jezika. Prvobitno napisana na francuskom jeziku, priča o pilotu čiji avion se srušio u pustinji i neobičnom Malom princu koji istražuje planete, osvojila je mnoge zaljubljenike u pisanu reč. Neretko se ocenjuje kao omiljena literatura i odraslih.

S obzirom na to da je prodata u preko 140 miliona primeraka, te da se širom sveta godišnje proda oko dva miliona, „Mali princ“ se uvrštava i u najprodavanije knjige. Roman Antoana Sent de Egziperija ujedno je i najprevođeniji nereligiozni tekst na svetu.

#6 Hari Poter i čudesni svet magije na 80 stranih jezika

Ko nije čuo za Harija Potera? Čudesni, skromni i dobri Hari je omiljeni književni junak novih generacija, o čijim avanturama saznajemo iz sedam romana. Britanska autorka J.K.Rouling napisala je serijal knjiga o Hariju Poteru, dečaku-čarobnjaku i njegovim prijateljima Hermioni Grendžer i Ronu Vizliju. Kao učenici čarobnjačke škole Hogvorts, ovi junaci doživljavaju brojne pustolovine boreći se protiv zlog čarobnjaka Voldemora.

Prevedena na preko 80 jezika, ova serija knjiga se smatra najprodavanijom serijom knjiga u istoriji. Preko 500 miliona primeraka prodato je širom sveta. Po knjigama o Hariju Poteru snimljeni su i filmovi koji su izazvali podjednako veliko interesovanje i kod dece i kod odraslih.

#7 Koeljov „Alhemičar“ i njegovo putovanje svetom

Alegorijski roman brazilskog autora Paula Koelja „Alhemičar“ prvi put je objavljen 1988. godine na portugalskom jeziku. Od tada do današnjih dana, poput glavnog junaka priče Santjaga, knjiga putuje širom sveta. Preveden na više od 80 jezika i prodat u više od 65 miliona primeraka, „Alhemičar“ spada u najprevođenije i najprodavanije knjige svih vremena.

Čitaoci s uživanjem prate neobičnu životnu priču pastira Santjaga, koji putuje Arabijskim poluostrvom tragajući za blagom i srećom. Baveći se brojnim društvenim temama, polemišući o vremenu i kulturi savremenog doba, Koeljo je napisao univerzalnu priču o čoveku i njegovoj životnoj borbi.

#8 Pipi Duga Čarapa – iz Švedske širom sveta

Simpatična i neobična devojčica sa crvenom kosom i pegama, Pipi Duga Čarapa je junakinja priča i slikovnica švedske autorke Astrid Lindgren. Procenjuje se da su avanture nestašne Pipi prevedene na 76 jezika od sredine 20. veka, kada su i po prvi put objavljene.

Devojčica nadljudske snage koja ima majmuna za kućnog ljubimca šarmira najmlađe čitaoce širom sveta više od 70 godina. O tome koliko je značajno ovo delo Astrid Lindgren svedoči činjenica da je nakon smrti spisateljice Vlada Švedske ustanovila memorijalnu nagradu sa njenim imenom, koja se smatra najvećom evropskom nagradom za dečju literaturu.

#9 „Dvadeset hiljada milja pod morem“ i na 148 različitih jezika

Originalno napisan na fracuskom jeziku, naučno-fantastični roman Žila Verna „20.000 milja pod morem“ preveden je na 148 svetskih jezika.

Kao jedno od reprezentativnih dela svog žanra, ovaj roman donosi priču o kapetanu Nemu i njegovom epskom putovanju u podmornici „Nautilus“. Lutajući Crvenim morem do Južnog pola, čitalac sa književnim junacima stiže i do izgubljenog grada Atlantide i ostaje prikovan uz knjigu do samog njenog završetka.

#10 „Don Kihot“ – prvi moderni roman na preko 145 jezika

U udžbenicima istorije književnosti „Don Kihot“ se neretko naziva prvim modernim romanom ili barem pretečom onog što se danas smatra modernom romanesknom strukturom. Objavljen je u dva dela na španskom jeziku (prvi 1605. godine, a drugi deset godina kasnije, 1615. godine).

Migel de Servantes ispripovedao je priču o plemiću Alonsu Kihanu, koji gubi razum i odlučuje da postane vitez sa imenom Don Kihot od Manče, nakon što pročita nekoliko viteških romana. Prvi prevod ovog romana urađen je još 1612. godine kada je prvi deo knjige preveden na engleski jezik. Od tada do današnjih dana roman je preveden na preko 145 svetskih jezika i uvrštava se u obaveznu literaturu svih koji se na bilo koji način bave književnošću ili žele da obogate svoje znanje iz opšte kulture.